Zgasić słońce, czyli jak prawie pokonano Japonię

Fantastyka, steam punk czy latające smoki to nie do końca moje klimaty. Ani się na tym nie znam, ani nie przepadam. Co innego Japonia, choć tutaj znam się tylko trochę. Kiedy dostałam propozycję przeczytania Zgasić słońce Roberta J. Szmidta, postanowiłam, że potraktuję tę książkę i podejdę do niej jak do rozrywki w czystej postaci. 

Piłsudski vs Amaterasu

Technologia kontra podniebne bestie

Japonia przeciw reszcie świata

Czytając te hasła na okładce pomyślałam sobie "Okeeej..., łatwo nie będzie" oraz "chyba bracia Piłsudscy mnie prześladują" (wcześniej przeczytałam Akan. Powieść o Bronisławie Piłsudskim - kilka słów o tej książce tutaj), ale mimo to postanowiłam spróbować.

Ogólnie rzecz ujmując, książkę czyta się lekko, łatwo i nie do końca przyjemnie - mam tu na myśli przede wszystkim tę część, w której główny bohater ląduje w niewoli. Opisy są dosyć sugestywne i udziela się momentami ciężka atmosfera, lęk oraz osaczenie głównego bohatera.

A kim jest ów bohater? Polak z pochodzenia, Rosjanin z nadania, kadet Andrzej Horodyński. Siłą wcielony do marynarki wojennej, rzucony na drugi koniec świata, aby wziąć udział w bitwie Sił Kolacji przeciwko Japonii. Jak wielu młodych ludzi, został porwany przez wir wojny, o której wcześniej niewiele wiedział i która wydawała się być bardzo odległa.

Akcja książki rozgrywa się w 1905 roku i jest, oczywiście, historią snutą na kanwie historii alternatywnej. Japonia jako dominujące w świecie mocarstwo zagrabia coraz większe obszary posiłkując się w walce olbrzymimi smokami, a reszta świata stara się odeprzeć atak. Jak na razie z dosyć miernym skutkiem... Bitwa rozpoczynająca książkę miała być punktem zwrotnym. Plan dopracowany w każdym szczególe, zakładał zniszczenie Tokio oraz zabicie samego cesarza. W szeregach armii są ogromne mechy, zamiast na morzach i oceanach okręty ścierają się w powietrzu, a nad całym polem bitwy rozpościerają się cienie niepokonanych smoków.

"Na moment zrobiło się jaśniej niż w dzień, jakby nad stolicą Nipponu zapłonęło milion słońc. (...) Jeśli piekło wciąż istniało, mieszkańcy Tokio trafili właśnie do jego najgłębszego kręgu."

W to wszystko wpleciona zostaje historia naszego państwa pod zaborami i plany powstania, w którym dopomóc mają właśnie Japończycy. W celu pozyskania przychylności Japonii, na drugi koniec świata dociera sam Józef Piłsudski, który chce zwerbować Horodyńskiego i zrobić z niego agenta. Dzięki jego zasługom Piłsudski miał zdobyć zaufanie Japończyków i otrzymać od nich obiecaną pomoc w organizacji powstania. Po wygranej według planu Polska miała zostać jedynym sojusznikiem Japonii w Europie, a tym samym niejako sprawować władzę/opiekę nad tym regionem świata. Jak potoczyły się losy emisariuszy, Horodyńskiego i samej walki tego zdradzać nie będę.

Ku mojemu zaskoczeniu najbardziej podobała mi się pierwsza część książki, gdzie Japonii praktycznie nie ma. Jawi się ona jedynie jako cel ataku potężnej floty - oświetlona i niedostępna stolica. Ufortyfikowane i niezdobyte Tokio. Nigdy bym nie przypuszczała, że bitwa opisana na ponad stu stronach tak mnie wciągnie. Wszystko jest bardzo dobrze nakreślone i naprawdę można sobie wyobrazić poszczególne części latającego pancernika oraz niekończącą się walkę, która ma miejsce dookoła. Udziela się atmosfera walki i panujące napięcie. Pojawienie się smoków troszkę zgasiło mój entuzjazm, ale poddałam się konwencji i muszę przyznać, że ich ataki również opisane zostały sugestywnie i z detalami, a tym samym czytało mi się te fragmenty równie dobrze.  

Druga i trzecia część książki już tak bardzo mnie nie porwała. Brakowało mi dynamiki z pierwszej części i mimo że nadal dużo się działo, książka nie wciągała mnie równie mocno, jak na początku. Trochę namieszała mi tu postać Józefa Piłsudskiego oraz jego plan, który wydał mi się mało wiarygodny. Na kolejnych stronach mogłam się przekonać, że wiele spraw ma drugie dno, a każda ze stron patrzy na wszystko głównie ze swojej perspektywy. Oczywiście.

"Andrzej nie dostrzegał na zatłoczonych ulicach choćby jednego mężczyzny odzianego na europejską modłę - jeśli nie liczyć żołnierzy noszących japońskie mundury. Nikt nie osłaniał głowy słomkowym kapeluszem z charakterystycznym rondem, nikt nie okrywał ramion marynarką ani płaszczem, choć zaledwie kilka lat wcześniej były one w tych stornach niezwykle modne. Wojna odmieniał ten kraj." 

Co do samej Japonii i jej mieszkaniowców, ukazana jest ona w książce w dosyć stereotypowy i powierzchowny sposób. Pojawiają się obserwacje dotyczące kultury, jedzenia, architektury, etc. Mowa jest o brutalności i okrucieństwie, a jednocześnie jakby dla równowagi  dostajemy przydługi opis sztuki kabuki, którą ma okazję zobaczyć Horodyński. Japończycy jawią się jako honorowi oprawcy jednocześnie miłujący piękno. Pojawia się również postać bogini Amaterasu, która wraz ze smokami prowadzi Japończyków od jednego zwycięstwa do drugiego.

Zgasić słońce to niezła książka na oderwanie się i dobra rozrywka. Jedyne, co mi właściwie troszkę tylko przeszkadzało, to używane w książce miary rosyjskie - są one na końcu książki przełożone na te używane u nas, ale mimo wszystko trochę burzyło to płynność czytania. Nie wiem, czy planowane są kolejne części - koniec jednak jak dla mnie może to sugerować. Akcja na ostatnich stronach trochę zbyt szybko się toczy, jakby autor w pośpiechu chciał już i teraz domknąć całość. Mimo to jako całość Zgasić słońce jest godne polecenia, mimo że... nie jest to książka o Japonii. Tutaj puszczam oczko. :)  

(Cyt. za: Robert J. Szmidt, Zgasić słońce. Szpony smoka, Kraków 2020, s. 86.)
(Cyt. za: Robert J. Szmidt, Zgasić słońce. Szpony smoka, Kraków 2020, s. 283.)